Kto ustala cenę?

Czy zastanawiałeś się dlaczego chleb kosztuje 3zł a masło 7zł? Od czego zależy cena produktów, które kupujemy w sklepie? Tak naprawdę zależy od nas, a konkretnie od kupujących i sprzedających.

Wyobraź sobie, że chcesz sprzedać przyjacielowi swój rower, który oczywiście jest zainteresowany jego kupnem. Próbujecie ustalić cenę, targujecie się - Ty chcesz 600 złotych, a twój kolega oferuje tylko 450 złotych. Wreszcie dogadujecie się i ustalacie, że cena wyniesie 520 złotych. Dajesz koledze rower, a on daje Ci pieniądze. Dobrowolnie uzgodniliście cenę, zawarliście transakcję, wymiana - rower za pieniądze - została dokonana. Obaj jesteście zadowoleni z zawartej transakcji, bo obaj odnieśliście korzyść. Tak samo dzieje się na prawdziwym rynku.

Mimo, że rynek w Polsce nie jest przez nikogo odgórnie zarządzany to obowiązują na nim pewne reguły i prawa. Zawsze obecne są dwie strony – sprzedawcy i kupujący. Mają różne interesy, ale dążą do porozumienia.

Osób skłonnych do kupienia danego dobra po niskiej cenie jest dużo więcej niż osób, które kupiłyby je drożej. Odwrotnie jest ze sprzedającymi. Ich zysk jest tym większy, im po wyższej cenie uda się im sprzedać towary. Kupujący mają pieniądze, niezbędne do zakupu. Reprezentują wielką rynkową siłę – czyli popyt. Chcą oni kupić towar, ale chcą kupić jak najkorzystniej dla siebie, czyli jak najtaniej. Natomiast sprzedający reprezentują drugą wielką siłę - podaż. Dostarczają na rynek dobra, na które istnieje zapotrzebowanie, zgłaszane przez kupujących i poparte pieniędzmi, którymi oni dysponują. Tak więc interesy kupujących i sprzedających są sprzeczne. W końcu jednak musi dojść do porozumienia, tak jak w przykładzie z rowerem opisanym powyżej. Cena zostaje ustalona, transakcja zawarta, bo obie strony zobaczyły, że przyniesie im korzyść. Taka sytuacja nazywana jest przez ekonomistów równowagą rynkową.

Czy wcześniej również sprzedający i kupujący „ustalali” cenę?

Obecnie w Polsce funkcjonuje system gospodarki rynkowej. Jednak nie zawsze tak było. Jeszcze trzydzieści lat temu polskie społeczeństwo funkcjonowało w systemie gospodarki centralnie planowanej. Wtedy to państwo ustalało ceny i sterowało produkcją dóbr i usług. System ten był nieefektywny, co skutkowało długimi kolejkami w sklepach i niewystarczającą ilością podstawowych produktów.